ފަސްވަނަ ހަރަކާތް

ރިވިޝަން

          މިއީ ގުރޭޑް 9ގެ ދަރިވަރުންނަށް ޤްރްއާނުގެ ބައިން ރިވިޝަން ގެންދިއުމަށް ނުވަތަ ފަރިތަކުރުންތައް ގެންދިއުމަށް ބޭނުންކުރެވިދާނެ ހަރަކާތެކެވެ.

ޕްރެޒެންޓޭޝަން

ހަތަރުވަނަ ހަރަކާތް

 

ތިރީގައިމިވާ ލިއުން އުނގަންނައިދިނުމުގެ ތަފާތު ޙާލަތްތަކުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެއެވެ.

• ގްރޭޑް 10ގެ އިސްލާމް ފިޤްހުގެ ބައިން ވަރި އާއި އޭގެ ޙޫކުމް ކިޔަވައިދިނުމުގައި

• ޘާނަވީ ގްރޭޑްތަކަށް ދިވެހި ދޭހައެއްގެ ގޮތުގައި

• ޘާނަވީ ގްރޭޑްތަކަށް މަޒުމޫނު ލިއުމަށް މަޢުލޫމާތު ހޯދުމުގައި

 

الطلاق ވަރި

 

ވަރި ނުވަތަ الطلاقގެ ލުޣަވީ މާނައަކީ :

الطلاق ގެ މާނައަކީ ފޮނުވާލުން ނުވަތަ ދޫކޮށްލުމެވެ. ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ މީހަކު ދޫކޮށްލުން މިސާލަކަށް ބުނެވިދާނެއެވެ.

ވަރީގެ އިޞްތިލާޙީ މާނަ :

ވަރިއަކީ ކައިވެނީގެ ގުޅުން ކަނޑާލުން ނުވަތަ ކައިވެނީގެ ގުޅުމުން ވަކިވުން ނުވަތަ އެއީ ވަރިކުރުމުގެ މާނައިގައި ބޭނުންކުރާ ލަފުޒުތަކުގެ ތެރެއިން ލަފުޒަކުން ކައިވެނީގެ ގޮށް މޮހާލުމެވެ.

ވަރީގެ ޙިކުމަތް

ވަރި ކުރުމުގެ ބާރަކީ ފިރިމީހާ އަށް ލިބިފައިވާ ބާރެއް ކަމުގައިވިޔަސް ފިރިމީހާ ހިތްއެދޭހާ ގޮތަކަށް މި ބާރުގެ ބޭނުމެއް ނުކުރެވޭނެ އެވެ. 'ވަރި' މި ލަފުޒު ބޭނުން ކޮށްގެން ނާޖާއިޒު ފައިދާއެއް ނުނެގޭނެއެވެ. ވަރި އަކީ ދެމަފިރިން ރުޅިއަންނަ ކޮންމެ ވަގުތަކު ކުރުމަށް އޮންނަ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އަދި އެހެން އަންހެނެއްގެ ކިބައިން ޝަހުވާނީ އެދުމެއް ފުއްދުމަށްޓަކައި ކުރުމަށް އޮންނަ ކަމެއް ވެސް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް ދެމަފިރިން ދެމެދުގައި މައްސަލަތައް ޖެހުން ގިނަވެ، އެ މައްސަލަތައް ހައްލުކުރުމަށް އެޅޭ އެންމެ ފަހު ފިޔަވަޅު ކަމަށްވާ ދެފަރާތުގެ ދެޙަކަމުން (ދީންވެރި، ބުއްދިވެރި، ޤާބިލު) ގެ ނަސޭހަތް ދިނުމަށްފަހުގައި ވެސް މައްސަލަ ހައްލު ނުވެއްޖެނަމަ ވަރި ކުރުމަކީ ކުރެވިދާނެ ކަމެކެވެ. އެހެނީ ވަރިވުމުގެ ސަބަބުން އެދެމަފިރީންނަށް އެ ހިތްދަތި ދިރިއުޅުމުން ސަލާމަތްވެވި، އުފާވެރި ދިރިއުޅުމެއް ހޯދުމުގެ މަގު ތަނަވަސް ވެގެން ދެއެވެ.

ވަރީގެ ޙުކުމް

ފިޤުހު ޢިލްމިވެރިންގެ ތެރޭގައި ވަރީގެ ޙުކުމާއި ބެހޭގޮތުން ޚިޔާލު ތަފާތުވެއެވެ. މިގޮތަށް ފެންނަ ތަފާތު ގޮތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ރަގަޅު ގޮތަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ހިނދެއްގައި ނޫނީ ވަރިނުކުރުން އެއީ ހަނަފީންނާއި ހަންބަލީން ދެކެލައްވާ ގޮތެވެ.

      މިގޮތުން ޙަންބަލީ މަޒުހަބުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ޙުކުމްތަކަކީ : ވަރިވާޖިބުވާ ހަމަތަކާއި ވަރި ޙަރާމްވާ ހާލަތާއި އަދި ސުންނަތް ވަރީގެ ޙާލަތެވެ.

• ވާޖިބުވަރި

އަނބީމީހާއާއި ފިރިމީހާގެ މެދުގައި ޖެހޭ މައްސަލަތައް ހައްލުކޮށް އެ މީހުން ސުލްހަ ކުރުމަށް އޮންނަ އެންމެ ފަހު ގޮތަކީ ދެމަފިރިންގެ ދެޢާއިލާގެ ދެހަކަމުން މެދުވެރިކޮށް އެދެމީހުންނަށް ނަސޭހަތްރިވުން ކަމަށް ވެފައި، ދެހަކަމުންގެ ނަސޭހަތަށް ފަހުގައި ވެސް ދެމަފިރިންނަށް އެކުގައި ދިރިއުޅެވޭނަމަ ވަރިކުރުން ވާޖިބުވެއެވެ.    

• ޙަރާމްވަރި
     މާތްﷲ ޙަލާލު ކުރައްވައިފައި ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއިން މާތްﷲ އެންމެ ރުހިވޮޑިނުގަންނަވާ ކަމަކީ ވަރި ކަމަށްވެފައި، ދެމަފިރިންގެ މެދުގައި އެއްވެސް މައްސަލައެއް ނުޖެހެނީސް، އެއްވެސް ކަމަކާއި ނުލައި އަނބިމީހާ ވަރިކުރުމަކީ އަނބިމީހާއަށް ދެވޭ ގެއްލުމެކެވެ. މިގޮތަށް ވަރިކުރުމަކީ ދެމީހުންގެ މަސްލަހަތަށް ބަލާއިރު ވެސް ގޯސްގޮތެކެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގައި ވެއެވެ. "لاضررولاضرار" މާނައީ " މީހަކަށް ގެއްލުމެއް ދިނުމެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެހެންމީހެއްގެ ފުށުން ގެއްލުމެއް ފޯރައިގެންނުވެއެވެ. " އެހެންކަމުން ދެމަފިރިންގެ ދެމެދު އެއްވެސް މައްސަލަ އެއް ނުޖެހެނީސް އަނބިމީހާ ވަރި ކުރުމަކީ ޙަރާމް ކަމެކެވެ.
• ހުއްދަވަރި

އަނބިމީހާ ނުކިޔަމަންތެރިވެ އަޚްލާޤް ގޯސްވުމުގެ ސަބަބުން އަދި ދިރިއުޅުމުގައި މިފަދަ މައްސަލަތައް ދެމީހުންގެ މެދުގައި ޖެހޭކަމަށްވާނަމަ ވަރިކުރުން ހުއްދައެވެ.

• ސުންނަތް ނުވަތަ މަންދޫބު ވަރި

އަނބިމީހާ ފިރިމިހާއަށް އަދާކުރަންޖެހޭ ޙައްޤުތައް އަދާނުކޮށް އަދި މާތް ﷲ ގެ ޙައްޤުގައި އަދާކުރަންޖެހޭ އަޅުކަންތައްތައް ދޫކޮށް އަދި އަނބިމީހާ އިއްފަތްތެރި ނުވާނަމަ ވަރިކުރުން ސުންނަތްވެގެން ވެއެވެ.

ވަރިކުރެވިދާނެ ގޮތްތައް

ކައިވެނީގެ ގޮށް މޮހާލުމަށްޓަކައި ވަރި ކުރެވޭނީ ތިން ގޮތަކަށެވެ. އެއީ ބުނާލަފުޒަކުން ނުވަތަ ލިޔާލިޔުމަކުން ނުވަތަ ކުރާ ޢިޝާރާތަކުންނެވެ. 

1. ބުނާލަފުޒަކުން:

ލަފުޒުން ވަރި ކުރުމުގައި ދެގޮތަކަށް ވަރި ކުރެވެއެވެ. އެއީ ޞަރީޙަ ޢިބާރާތުން ވަރި ކުރުމާއި ކިނާޔަތުގެ ޢިބާރާތުން ވަރި ކުރުމެވެ. ޞަރީޙަ ޢިބާރާތުން ވަރި ކުރުމާކީ ވަރި ނޫން އެހެން އެއްވެސް މާނައެއް ދޭހަނުވާ ލަފުޒުން ވަރި ކުރުމެވެ. މިސާލަކަށް ތިހިރީ ވަރިކޮށްފަ! ނޫނީ ތިޔައީ މަގޭ އަނތްބެއްނޫން! މިފަދަ ކޮންމެ ޢިބާރާތެއް ބުނާއިރު އަނބިމީހާ ވަރިކުރުމުގެ މާނައެއްގައި ބުނުމުން ވާނީ ވަރިއަކަށެވެ. ކިނާޔަތުގެ ޢިބާރާތުން ވަރި ކުރުމަކީ ވަރި ނޫން އެހެން މާނަވެސް ދޭހަވާ ލަފުޒު ތަކުން ވަރި ކުރުމެވެ. މި ފަދަ ލަފުޒެއް ފިރިމީހާ ބޭނުން ކޮށްފިނަމަ، ފިރިމީހާ އެލަފުޒު ބޭނުން ކުރީ ކޮން ނިޔަތެއްގަތޯ ބަލަން ޖެހޭނެ އެވެ. އޭނާ އެލަފުޒު ބެނުން ކުރީ ވަރި ކުރުމުގެ މަނާއިގައި ކަމުގައި ވާނަމަ ވަރި ވާނެއެވެ. މިސާލަކަށް "ތިޔައީ ފުރިހަމަ މިނިވަނެކޭ" ނުވަތަ "ދާތާކަށް ދާށޭ" ބުނުން ފަދަ ލަފުޒުތައް ބޭނުން ކުރުމެވެ.

1. ލިޔާލިޔުމަކުން:

 އަނބިމީހާ ވަރިކުރާއިރު އޭނާއަށް ލިޔާލިޔުމަކުން ވެސް ވަރިކުރެވި ދާނެއެވެ. ލިޔުމުން ވަރި ކުރުމުގައި ދެކަމެއް ފުރިހަމަ ވާންޖެހެ އެވެ. އެއީ ވަރި ކުރަނީ މިވެނި އަންހެނެއްކަން ކަނޑައެޅިގެން އެނގެން އޮތުމާއޮތުމާއި އެ އަންހެންމީހާއަށް  ލިޔުމަކުން ވަރިކުރާއިރު މިވެނި އަންހެންމީހާ އަހަރެން ވަރިކުރަން މިފަދަ ޢިބާރާތެއް ލިޔެ އެއަންހެންމީހާ އަށް އެޑްރެސް ކުރުމެވެ. ނަމަވެސް ހަމައެކަނި ކަރުދާސް ކޮޅެއްގައި އަހަރެންގެ އަންހެނުން ވަރިކުރަން ނުވަތަ މިވެނި މީހާ ވަރިކޮށްފިން އެއީ ނިޔަތަކާއި ނުލައި ލިޔާ ލިޔުމެއްގައި ނުވަތަ އަނބިމީހާ އަށް އެޑްރެސް ކޮށްފައިނުވާނަމަ ވަރިއަކަށް ނުވާނެއެވެ.

1. ޢިޝާރާތުން :

ވާހަކަ ނުދެއްކޭ މަންމަން މީހާގެ ޢިޝާރާތް ބެލެވޭނީ އޭނާއާއި މުޢާމަލާތް ކުރާގޮތް ނުވަތަ ދެކެވޭ ވާހަކަ އަށެވެ. އެހެންކަމުން އަނބިމީހާ ތިހިރީ ވަރިކޮށްފައޭ ބުނުމުގެ މާނައިގައި އޭނަކުރާ އިޝާރާތަކުން އޭނާގެ އަންހެނުން ވަރިވާނެއެވެ. މިތާގައި ފިޤުހީ ޢިލްމުވެރިން ޝަރުޠު ކުރައްވާ ގޮތުގައި މަންމަން މީހާއަށް ލިޔަން އެނގޭ ކަމުގައިވަނީނަމަ ވަރިކުރަން ޖެހެނީ ލިޔުމަކުންނެވެ.

ވަރިކުރާ މީހެއްގެ ކިބައިގައި ހުންނަންޖެހޭ ޝަރުޠުތައް

ވަރި އަކީ އޭގެ ސަބަބުން އެތައް ބަޔަކަށް އެކަމުގެ އަސަރު ފޯރާ ކަމަކަށްވެފައި، ކޮންމެ ކޮންމެ މީހަކަށް ވަރި ކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެނެއް ނުވެއެވެ. ހުރިހާ ޢިލްމުވެރީން ވެސް އެއްބަސްވެލައްވާ ގޮތުގައި ވަރިކުރާ ފިރިއެއްގެ ކިބައިގައި ވަކި  ޝަރުޠުތަކެއް  ހުންނަން ޖެހެ އެވެ. އެއީ ބުއްދި ހަމަޖެހުން، ބާލިޣުވުން އަދި އިޚްތިޔާރު ލިބިފައިވާ މީހަކަމަށްވުމެވެ. އިސްވެދިޔަ ސިފަތައް ލިބިފައިވާ މީހާ ކުރާވަރި ރައްދުވާނެއެވެ. ނަމަވެސް މޮޔަ ނުވަތަ ބުއްދި ހަމަނުޖެހޭ މީހާ އާއި،  ބާލިޣުނުވާ ކުޑަކުއްޖާ އަދި މަޖުބޫރު ކުރުވިގެން ކުރާ ވަރިއެއް ރައްދެއް ނުވާނެއެވެ. ސަބަބަކީ ކީރިތި ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވާއިފައިވާ  ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. "ގަލަން ހުއްޓޭނެ ތިން މީހެއް ވެއެވެ. އެއީ ނިދާފައިވާ މީހާ ހޭލައްޖައުމަށްދާން ދެނެވެ. އަދި ބާލިޣްނުވާ ކުޑަކުއްޖާ އިހްތިލާމު ވުމަށް ދާންދެނެވެ. މޮޔަމީހާ ބުއްދި ހަމަޖެހުމަށް ދާންދެނެވެ." ކުޑަކުއްޖާ އާއި މޮޔަމީހާގެ ވަރި ޞައްޙަ ނުވަނީ އެބައިމީހުންގެ ހަމަބުއްދި ނުހުންނާނެތީއެވެ. ހަދީޘް ފުޅެއްގައި ކީރިތި ރަސޫލާގެ އެހެން ޙަދީޘް ފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ. " ބުއްދި ހަމަޖެހޭ މީހުން ކުރާ ވަރިނޫން ކޮންމެ ވަރިއެއްވެސް ޖާއިޒެވެ." ވީމާ ވަރި ޞައްޙަވާނީ ވަރި ކުރާ މީހާ އަކީ ބާލިޣުވެ، ބުއްދި ސަލާމަތުންހުރި އަދި އެއްމެހާ މަޖުބޫރަކުން ވީއްލިގެންވާ މީހެއް ކަމުގައިވާ ނަމަ އެވެ.

ވަރީގެ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެއިން ރަޖުޢީ ވަރިއާއި ބާއިނު ވަރި

1. ރަޖުޢީ ވަރި

ރުޖޫޢަ ވަރި އަކީ ރޭކޮށްފައިވާ އަނބިމީހާ ވަރިކުރާއިރު އެއްވަނަ ފަހަރު ކުރާ ވަރިއާއި ދެވަނަ ފަހަރު ކުރާވަރިއެވެ. ބަޤަރާ ސޫރަތުގެ 229 ވަނަ އާޔަތުގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. " ވަރިކުރުން އޮތީ ދެފަހަރުއެވެ. ދެންއޮތީ ހެޔޮގޮތުގައި(އެކަނބަލުންނާ) އިނދެގެން އުޅުމެވެ. ނުވަތަ ހެޔޮކޮށް ހިތުމާއެކު (އެކަނބަލުން) ދޫކޮށްލުމެވެ." ވީމާ ވަރި ފުރަތަމަ ފަހަރާއި ދެވަނަ ފަހަރު ވަރި ކުރުމަށްފަހު ރުޖޫޢަ ކުރެވޭނެއެވެ. މިގޮތަށް ރުޖޫޢަ ކުރުމުގައި އާރަނެއް ނުވަތަ އާ ޢަޤުދެއް ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. ނަމަވެސް ޢިއްދަ ހަމަވީއިރުވެސް ކައިވެނި ރުޖޫޢަ ނުކުރާނަމަ ދެން އަލުން ކައިވެނި ކުރަންޖަހޭނީ އާރަނަކާއި އާ ޢަޤުދަކާއި އެކުގައެވެ.

ފިރިމީހާއަށް އަނބިމީހާ ރުޖޫޢަ ވަރިއަކުން ވަރި ކުރެވިފައިވާނަމަ އަނބިމީހާ ވަރިކުރުމަށްފަހު ކައިވެނި ރުޖޫޢަ ކުރުމުގެ ފުރިހަމަ ޙައްޤު ލިބިގެންވާ މީހަކީ ފިރިމީހާއެވެ. މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާ ބަސް ފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. "އެކަބަލުންގެ ފިރިންނަށް އެކަބަލުންގެ  ޙައްޤުކަން ބޮޑެވެ." އެހެންކަމުން ކައިވެނި ރުޖޫޢަ ކުރާއިރު އަނބިމީހާގެ ރުހުމެއް، ވަލީވެރިޔާގެ ވަލީއެއް އަދި ހެކިންގެ ހެކި ބަހެއް ވެސް ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ.

ކައިވެނި ރުޖޫޢަ ކުރާއިރު ހަމައެކަނި ބަހަކުން ވެސް ކަނބުލޭގެ ތިމަންނަ ރުޖޫޢަކުރަމޭ ބުނުމުންވެސް ފުދެއެވެ. ނުވަތަ އަނބިމީހާއާއި އެކު ޖިމާޢުވުމުން ނުވަތަ ހަމައެކަނި ބޮސްދިނުމަކުން ވެސް ފުދެއެވެ. މިގޮތަށް ދެކިލައްވާ ފިޤުހު ޢިލްމުވެރިންގެ އިތުރުން ޝާފިޢީގެފާނު ހަމަކުރައްވާ ގޮތުގައި ޢިއްދާގައި އިންނަ އަންހެނާގެ ފަރާތުން ޖިންސީ ފައިދާ ނެގުމަކީ ހުއްދަ ވެގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އެއީ ޙަރަމް ކަމެކެވެ. ވީމާ ޝާފިޢީގެފާނުގެ ރަޢުޔުގައި ކައިވެނި ރުޖޫޢަ ކުރެވޭނީ ހަމައެކަނި އެކަމުގެ ޤަޞްދުގައި އެކަމަށް ކުޅަދާނަކަށް ލިބިގެންވާ، ދެހެކީންގެ ޙާޟިރުގައި ބުނާ ޞަރީޙަ ޢީބާރާތަކުންނެވެ. ޖިމާޢުވުމަކުން ބޮސްދިނުމަކުން އެނޫންވެސް ޝަހުވާނީ އެދުމެއް ފުއްދުމަކުން ކައިވެނި ރުޖޫޢައެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.

2.ބާއިން ވަރި

ބާއިން ވަރި އަކީ އެ ވަރިއެއްގައި ފިރިމީހާ އަށް އެ ވަރިކުރި އަންހެނާ ރުޖޫޢު ނުކުރެވޭ ވަރި އެވެ. ބާއިން ވަރި ދެބަޔަކަށް ބެހެއެވެ. އެއީ އަލްބައިނޫނަތުއްޞުޣްރާ އާއި އަލްބައިނޫނަތުލްކުބްރާ އެވެ. އަނތްބަކު ތިންވަނަ ފަހަރަށް ވަރިކުރާ ވަރި ކުރުމާއި ރޭކުރުމުގެ ކުރިންކުރާ ވަރި އާއި މުދަލުގެ ބަދަލުގައިކުރާ ވަރި ހިމެނިގެންދަނީ ބާއިން ވަރީގެ ތެރެއިންނެވެ.

ރޭކުރުމުގެ ކުރިން ކުރެވޭ ވަރި ބާއިން ވަރިއަކަށްވަނީ މިގޮތަށް ކުރާވަރީގައި ޢިއްދައެއް ނޯންނާތީއެވެ. މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާ ބަސް ފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. "އޭ އިމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ ! ތިޔަބައިމީހުން މުއުމިނު އަންހެނުންނާއި ކައިވެނިކޮށް އަދި އެކަބަލުންނާއެކު ރޭކުރުމުގެ ކުރިން ވަރިކުރާނަމަ އެކަބަލުންގެ ފުރިހަމަ ކުރާނެ ޢިއްދައެއް ނެތެވެ." މިފަދައިން މި އާޔަތުގައި އޮތުމުން އެނގެނީ އަންހެނަކު ކައިވެނި ކުރުމަށްފަހު ރޭނުކޮށް ފިރިމީހާ ވަރިކޮށްފިނަމަ އޭނާ ޢިއްދާއެއް ނޯންނަކަމެވެ. އަދި އިއްދާއެއް ނޯންނަންޏާ ކައިވެނި ރުޖޫޢަ ކުރުމެއް ނުވާނެއެވެ. ސަބަބަކީ ކައިވެނި ރުޖޫޢަ ކުރެވެނީ ޢިއްދާގެ ދުވަސްވަރު ކަމުގައިވާތީއެވެ.

ތިންފަށް ވަރިން ކުރާ ވަރި ބާއިން ވަރިއަކަށްވަނީ، ތިންފަށް ވަރިން ވަރިވުމަށްފަހު ފިރިހެންމީހާ އަށް އަންހެންމީހާ އާއި ކާވެނި ކުރެވޭނީ އެ އަންހެންމީހާ އެހެން މީހަކާއި ކާވެނިކޮށް ރޭކުރުމަށްފަހު ވަރިވެ ޢިއްދަ ހަމަވުމުންކަމުގައިވާތީއެވެ.

މުދަލުގެ ބަދަލުގައިކުރާ ވަރި ނުވަތަ ޚުލްޢު ވަރި ބާއިން ވަރިއަކަށްވާ ސަބަބަކީ ޚުލްޢު ވަރިން ވަރިވުމަށް ފަހުގައިވެސް ފިރހެންމީހާ އަށް އަންހެންމީހާ ރުޖުޢު ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ނޯންނާތީއެވެ.

ވަރިކުރާއިރު އަނބިމީހާގެ ޙާލަތު ހުރިގޮތުން ވަރި ބެހިގެންވާ ބައިތައް

ވަރިކުރާއިރު އަނބިމީހާގެ ޙާލަތު ހުރިގޮތުން ވަރި ބެހިބެހިގެންވާ ބައިތަކަކީ  ސުއްނީ ވަރި އާއި ބިދުޢީ ވަރި އާއި ބިދުޢީ ވަރި އަކަށް އަދި ސުއްނީ ވަރި އަކަށްނުވާ ވަރި އެވެ.

1. ސުއްނީ ވަރި

ޝަރުޢީގޮތުން ހުއްދަކުރާ ސަބަބަކާއި ހުރެ، އަނބިމީހާ ޙައިޟު ނިފާސްކަމުން ޠާހިރުވެހުރެ ޖިމާޢުނުވާ ޠުހުރެއްގައި، އޭނާއާއި އެކުގައި ރޭނުކޮށް، އެއްފަހަރުގެ ވަރިއަކުން ކުރާވަރިއަކީ  ސުއްނީވަރި އެވެ. މި ކަމުގެ ދަލީލަކީ ޢަބުދުﷲ ބިން އުމަރުގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. އޭނާގެ އަނބިކަބަލުން ހައިޟުގައި އިން ހާލަތުގައި އޭނާ ވަރިކުރިއެވެ. އެއީ ކިރިތި ރަސޫލާގެ ހަޔާތްޕުޅުގައެވެ. އަދި އުމަރުގެފާނު މިވާހަކަ ކީރިތި ރަސޫލާގެ އަރިހުގައި އެއްސެވިއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. އެނާއަށް އަންހެނުން ރުޖޫޢަކުރަން އަންގާށެވެ. ދެން އޭނާ ޙައިޟުން ޠާހިރުވަންދެން އަދި އެއަށްފަހު އޭނާ ޙައިޟުވެ ޠާހިރުވާ ހިނދު ރޭނުކޮށް ވަރިކުރަން ބޭނުންނަމަ ވަރިކުރާށެވެ. ނޫނީ ބަނޑުބޮޑުއިރު ވަރިކުރާށެވެ. އަދި ހިފަހައްޓަން ބޭނުންނަމަ ދޫކޮށްނުލާށެވެ. މާތް ﷲ އަމުރު ކުރައްވާފައިވާ އަންހެނުން ވަރިކުރަން އަންގާފައިވާ ޢިއްދައަކީ އެއީއެވެ. މި ގޮތަށް އޮތުމުގެ ޙިކްމަތަކީ ވަރިކުރެވޭނީ ވަކިދުވަސްވަރެއްގައި ކަމަށްވާތީވެ އެ ދުވަހާއި ހަމައަށް ފިރިމީހާގެ ރުޅި ކޮންޓްރޯލްވެ އެދެމީހުން ހެޔޮގޮތުގައި ދިރިއުޅުމުގެ ފުރުސަތު ހޯދައިދިނުމެވެ.

ސުއްނީ ވަރީގެ ޙުކުމް:

މިއީ ޖާއިޒު ވަރިއެކެވެ. އަދި މިގޮތަށް ތިމާގެ އަނބިމީހާ ވަރިކޮށްފިނަމަ ވަރިއަކަށް ވާނެއެވެ.

2. ބިދުޢީ ވަރި

އިސްލާމުދީނުގައި ޝަރުޢު ކުރައްވާފައިވާ ވަރިއާއި ޚިލާފުވާ ކޮންމެ ވަރިއަކީ ބިދުޢީ ވަރިއެވެ. އެއީ މިސާލަކަށް އެއްފަހަރު ވަރިކުރާއިރު ތިންފަށްކޮށް ވަރިކުރުމެވެ. ނޫނީ ޙައިޟު އަދި ނިފާސްގައި ހުއްޓާ ވަރި ކުރުން، ޖިމާޢުވެފައިވާ ޠުހުރެއްގައި ވަރި ކުރުން، އެއްފަހަރާ ތިން ވަރި ކުރުން ފަދަ ވަރިއަށް ފިޤުހުގައި ކިޔައި އުޅެނީ '' ޠަލާޤުލް ބިދްޢީ '' ނުވަތަ ބިދްޢީ ވަރިއެވެ.

މިއީ ވަރި ކުރުމުގައި ޙަރާމް ގޮތެކެވެ. މިފަދަ ވަރި ކުރުމަކީ ޙަރާމް ކަމެއް ކަމުގެ ދަލީލަކީ މިއީއެވެ. ސޫރަތުއް ޠަލާޤުގެ 1 ވަނަ އާޔަތުގައި ﷲ ވަޙީ ކުރައްވައިފައިވެއެވެ. '' އޭ ނަބިއްޔާ އެވެ. ތިޔަބައިމީހުން އަނބިން ވަރި ކުރާނަމަ، ފަހެ، އެ ކަނބަލުން ޢިއްދަ އަށް (ފެށޭގޮތުގައި ސުންނީ ވަރިޔަކުން) ތިޔަބައިމީހުން އެކަނބަލުން ވަރިކުރާށެވެ. އަދި ތިޔަބައި މީހުން ޢިއްދަ ގުނާ ހަމަކުރާށެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރި ﷲ އަށް، ތިޔަބައިމީހުން ތަޤުވާވެރި ވާށެވެ.'' މި އާޔަތުގެ މާނައަކީ، އަނބިމީހާ ވަރި ކުރާ އިރު، އަނބިމީހާ ޢިއްދައިގައި ކުރިމަތިލާން ޖެހޭ މުއްދަތު އެނގޭނެ ފަދަ ޙާލަތެއްގައި ވަރި ކުރާށެވެ. މިކަން ކުރެވޭނީ ބަނޑު ބޮޑުވެފައި ހުއްޓާ ނުވަތަ، ޖިމާޢު ނުވާ ޠުހުރެއްގައި ވަރި ކުރީމައެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް، ޙައިޟުގައި ހުއްޓާ ވަރި ކުރުމުން ވާ ގޮތަކީ، ވަރިކުރާ ޙައިޟު އެއީ ޢިއްދައިގެ ތެރޭގައި ގުނޭނެ ޙައިޟެއް ނޫނެވެ. ވީމާ އަނބިމީހާ މިހާރު ހުރި ޙައިޟު ނިމި އަނެއްކާ ތިން ޙައިޟު ވަން ދެން ހުންނަން އެބަޖެހެއެވެ. ޖިމާޢުވެފައި ހުރި ޠުހުރެއްގައި ވަރި ކުރުމުން ވެސް ކުރިމަތިލާން ޖެހޭ ޢިއްދައެއް ނޭނގެއެވެ. އެހެނީ އެ ޖިމާޢުން ބަނޑު ބޮޑު ވި ތޯ ؟ ނޫންތޯއެއް އަދި ނޭގޭނެއެވެ. ވީމާ އަނބި މީހާ ހުންނަން ޖެހޭ ޢިއްދަ ގުނާނީ ޙައިޟުން ތޯ ނުވަތަ ވިހެއުމުންތޯ، މިއީ ނޭނގޭނެ ކަމެކެވެ. ވީމާ މި ގޮތް ވެސް ހުއްދަ ނުވަނީއެވެ.

ބިދުޢީ ވަރީގެ ޙުކުމް:

މިގޮތަށް ވަރި ކުރުމަކީ ޙަރާމް ކަމެކެވެ. ވަރިކުރާ މީހާ ފާފަވެރި ވާނެއެވެ. އަދި އެކުރި ވަރި ވަރި އަކަށް ވެސް ވާނެއެވެ.

3. ބިދުޢީ ވަރިއަކަށް އަދި ސުއްނީވަރި އަކަށްނުވާ ވަރި

1. ބާލިޣުނުވާ ކުޑަކުއްޖާ ވަރިކުރުން
2. ޙައިޟުނުވާ އަންހެނާ (ޢިއްދައިން ކެނޑިފައިވާ އަންހެނާ) ވަރުކުރުން
3. ބަލިވެއިން އަންހެނާ ވަރިކުރުން

ޖިމާޢުވެފައިވާ ޠުހުރެއްގައި ބަލިވެއިންކަން އެނގުމުންކުރާ ވަރި އަކީ، ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ބިދުޢީ އަދި ސުންނީ ވަރިއެކެވެ. ނަމަވެސް އައްސައްޔިދުއް ސާބިޤު 'ފިޤްހުއް ސުންނާ' ގައި ލިޔުއްވާފައިވަނީ ބަލިވެއިން އަންހެނާ ވަރި ކޮށްފިނަމަ އެ ވަރި ވާނީ ސުއްނީ ވަރީގެ ވައްތަރަކަށެވެ. 

 

ބިދުޢީ ވަރިއަކަށް އަދި ސުއްނީވަރި އަކަށްނުވާ ވަރީގެ ޙުކުމް:

މިފަދަ ވަރި އަކީ ޖާއިޒު ވަރި އެކެވެ. އަދި އެކުރާ ވަރި ވަރިއަކަށް ވެސް ވާނެއެވެ.

ޤާޟީއަށް ވަރިކޮށްދެވޭ ބައެއް ޙާލަތްތައް

1. ފިރިމީހާ އަނބިމީހާއަށް ޚަރަދު ނުދިނުން
2. ފިރިމީހާ އަނބިމީހާއަށް އަނިޔާކުރުން
3. ވީތަނެއް ނޭނގި ފިރިމީހާ ޣައިބުވުމުން
4. ފިރިމީހާ ބަންދެއްގައި ނުވަތަ ޖަލުގައި ހުރުން

ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވަރީގެ އަދަދު ގިނަވުމަށް މުދުވެރިވާ ބައެއް ސަބަބުތަކާއި ވަރީގެ އަދަދު މަދުކުރުމަށް އެޅިދާނެ ފިޔަވަޅުތައް

ދިވެހި މުޖުތަމަޢުއަކީ އާބާދީގެ ގޮތުން ކިތައްމެ މަދު އަދަދެއްގެ މީސްކޮޅެއް ތިބި މުޖުތަމަޢެއް ނަމަވެސް ވަރީގެ އަދަދު ދުވަހެއް ދުވަހަކަށްދަނީ މައްޗަށެވެ. މިކަން މިގޮތަށް މެދުވެރިވާން  ދިމާވާ ތަފާތު ސަބަބުތަކެއް ވާނޭކަން ކަށަވަރެވެ. އެހެންކަމުން 'ވަރި' މި މައުޟޫޢުގެ މައްޗަށް ހެދޭ މިފަދަ އެސައިންމެންޓެއްގައި ވަރި ގިނަވުމަށް މެދުވެރިވާ ސަބަބުތަކާއި ވަރީގެ އަދަދު ކޮންޓްރޯލު ކުރުމަށް އެޅިދާނެ ފިޔަވަޅުތައް ހިމަނާލުމަކީ މުހިއްމު އަދި އެހާމެ ބޭނުންތެރި ކަމެއްކަމަށް ދެކެމެވެ.

ވަރި ގިނަވުމަށް މެދުވެރިވާ ސަބަބުތައް

1. ވަޒީފާގެ ގޮތުން ނުވަތަ ދިރިއުޅުމުގެ ކަންތައް ހަމަޖެހިފައިވާ ގޮތުން ދެމަފިރީންނަށް އެކަކު އަނެކާއި އެކުގައި ބޭނުންވާ މިންވަރަށް ވަގުތު ހޭދަ ނުކުރެވުން
2. ކައިވެނިކުރާއިރު ދެމަފިރީންނަށް ކައިވެންޏާއި ބެހޭ މަޢުލޫމާތު ނުލިބުމާއި ކައިވެންޏަށް ތައްޔާރު ވެފައި ނެތުން
3. އިސްލާމް ދީނުގައި އަންގަވާފައިވާ ގޮތަށް ދެމަފިރިންގެ ޢަމަލުތައް ނުބެހެއްޓުން. ކަން މިހެން ހުރުމުގެ ސަބަބުން  ﷲގެ ޙަޟްރަތަށް އެއްވެސް ބިރުވެތިވުމެއްނެތި، އަނބިމީހާ އެއްވެސް ސަބަބަކާއިނުލާ ވެސް ފިރިމީހާގެ ކިބައިން   ވަރި އަށް އެދެއެވެ. އަދި ފިރިމީހާ ވެސް އެއްވެސް ސަބަބަކާއިނުލާ އަނބިމީހާ ވަރި ކޮށްލަނީ ވެސް މަދެއްކޮށެއް ނޫނެވެ.
4. ދެމަފިރީންގެ ދިރިއުޅުމަށް ދެފަރާތުގެ ޢާއިލާގެ ނުފޫޒު ފޯރުމާއި އެކުގައި، ދެމަފިރީންގެ އެއްވެސް ނިންމުމެއްގައި އެ ދެމީހުންގެ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރު ނެތުން
5. އަނބިމީހާގެ ފަރާތުން ފިރިމީހާ އަށް އަދާކޮށްދޭންޖެހޭ ވާޖިބުތަކާއި ފިރިމީހާގެ ފަރާތުން އަނބިމީހާ އަށް އަދާކޮށްދޭންޖެހޭ ވާޖިބުތައް އޭގެ އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި އަދާނުކޮށްދެވުން
    
    
   ވަރީގެ އަދަދު ކޮންޓްރޯލު ކުރުމަށް އެޅިދާނެ ފިޔަވަޅުތައް

1. ދެމަފިރީންނަކީ ވެސް ވަޒީފާ އަށް ދާދެމީހުން ކަމުގައިވަނީނަމަ އެ ދެމީހުންނަށް އެކުގައި ވަގުތު ހޭދަކުރެވޭފަދަ ގޮތަކަށް ވަޒިފާގެ ވަގުތުތައް ހަމަޖެއްސުން
2. ކައިވެނި ކުރުމުގެ ކުރިން ކައިވެންޏާއިބެހޭ މަޢުލޫމާތު ހޯދުމާއި ކައިވެންޏަށް ރަނގަޅަސް ތައްޔާރުވުން
3. އިސްލާމް ދީނުގައި އަންގަވާފައިވާ ގޮތަށް ދެމަފިރިންގެ ޢަމަލުތައް ބެހެއްޓުން.
4. ދެމަފިރީންގެ ދެމެދުގައި ނިންމަންޖެހޭ ނިންމުންތަކަކީ، ދެފަރާތުގެ ޢާއިލާގެ ނުފޫޒުން ސަލާމަތްވުމާއިއެކު އެ   ދެމީހުންގެ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ނިންމޭ ނިންމުން ތަކަކަށްވުން
5. އަނބިމީހާގެ ފަރާތުން ފިރިމީހާ އަށް އަދާކޮށްދޭންޖެހޭ ވާޖިބުތަކާއި ފިރިމީހާގެ ފަރާތުން އަނބިމީހާ އަށް އަދާކޮށްދޭންޖެހޭ ވާޖިބުތައް އޭގެ އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި އަދާކުރުމަށް ގަދައަޅާ މަސައްކަތް ކުރުން 

ޕްރެޒެންޓޭޝަން

ތިންވަނަ ހަރަކާތް

ޙަޟާނާ (ދަރިންބެލުން)

        
  މިއީ ގުރޭޑް 10ގެ ދަރިވަރުންނަށް ފިޤްހުގެ ބައިން ޙަޟާނާ (ދަރިންބެލުން)އާ  ބެހޭގޮތުން މައުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ގެންދެވިދާނެ ހަރަކާތެކެވެ. އެގޮތުން ފިލާވަޅު ފެށުމުގައި ދިވެހި ލަވައެއްކަމަށްވާ ފިލްމު ޒުލޭޚާގެ " މި ހިތުގާ " މި ވީޑިއޯލަވަ ދަރިވަރުންނަށް މަލްޓި މީޑިއާ ޕްރޮޖެކްޓަރު ގެ އެހީގައި ދެއްކިދާނެއެވެ. އެއަށްފަހު ޕްރެޒެންޓޭޝަންގެ އެހީގައި ފިލާވަޅު ކުރިޔަށް ގެންދިއުމަށްފަހު ފިލާވަޅާ ބެހޭގޮތުން ދަރިވަރުންނާ ޑިސްކަސް ކުރެވިދާނެއެވެ. އަދި ޑިސްކަސްކޮށްގެން ލިބިނު މަޢުލޫމާތު ގްރޫޕްތަކުގައި ނޯޓްވެސް ކުރެވިދާނެއެވެ.

ތިރީގައިމިވާ ވީޑިއޯލަވަ އުނގަންނައިދިނުމުގެ ތަފާތު ޙާލަތްތަކުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެއެވެ.

v     ގްރޭޑް 10ގެ އިސްލާމް ފިޤްހުގެ ބައިން ޙަޟާނާ (ދަރިންބެލު) ކިޔަވައިދިނުމުގައި

v     ޘާނަވީ ގްރޭޑްތަކަށް ދިވެހި ކިޔަވައިދިނުމުގައި ޅެމަށް ފާދުކިއުމުގައި

v     ޘާނަވީ ގްރޭޑްތަކަށް ދިވެހި ކިޔަވައިދިނުމުގައި ޅެމުގެ ޖުމްލަމާނަލިއުމާ ޅެންޝަރަޙަކުރުމުގައި

v     ޘާނަވީ ގްރޭޑްތަކަށް ދިވެހި ކިޔަވައިދިނުމުގައި ޅެމުން ވާހަކައުފެއްދުމުގައި

ތިރީގައި މިވަނީ ފިލްމު ޒުލޭޚާގެ " މި ހިތުގާ " މި ވީޑިއޯލަވައިގެ ލިންކެވެ. 

ޕްރެޒެންޓޭޝަން

ދެވަނަ ހަރަކާތް

ތިރީގައިމިވާ ލިއުން އުނގަންނައިދިނުމުގެ ތަފާތު ޙާލަތްތަކުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެއެވެ.

v     ގްރޭޑް 10ގެ އިސްލާމް ފިޤްހުގެ ބައިން ބަނގުރަލާ މަސްތުވާތަކެތި ކިޔަވައިދިނުމުގައި

v     ޘާނަވީ ގްރޭޑްތަކަށް ދިވެހި ދޭހައެއްގެ ގޮތުގައި

v     ޘާނަވީ ގްރޭޑްތަކަށް މަޒުމޫނު ލިއުމަށް މަޢުލޫމާތު ހޯދުމުގައި 

ރާބުއިން (ބަނގުރަލާއި މަސްތުވާތަކެތި)

ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ޚަލްޤުކުރެއްވި އެންމެހައި މަޚްލޫޤުންގެ ތެރެއިން ބުއްދިއާއި ވިސްނުން ދެއްވައި އެންމެ މާތްކުރައްވައިފައިވަނީ އިންސާނާއެވެ. އިންސާނާއަށް ބުއްދި ދެއްވައަފައިވަނީ ވިސްނައި ފިކުރުކުރުމައްޓަކައެވެ. ހެވާއި ނުބައި ވަކިކޮށް ދެނެގަތުމައްޓަކައެވެ. ކަންމިހެން އޮތްއިރު ބުއްދީގެ ބޭނުން ހެޔޮގޮތުގައި ބޭނުން ނުކުރާމީހާގެ ދަރަޖަ އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި ހައިވާނުންގެ ދަރަޖައަށްވުރެ ވެސް ދަށުދަރަޖައަކަށް ވެއްޓިގެންދެއެވެ. އެހެންކަމުން އިސްލާމްދީނުގައި ބުއްދިއަށް ރައްކާތެރިވުމަށް ވަރަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދީފައިވެއެވެ. މިގޮތުން ބަލާއިރު އިސްލާމްދީނުގައި ރައްކާތެރިކޮއްފައިވާ ފަސް ދާއިރާގެ ތެރޭގައި ބުއްދި ހިމެނެއެވެ. އެހެންކަމުން ބުއްދި ސަލާމަތްކުރެވޭނީ ރަލާއި މަސްތުވާތަކެތީން ދުރުހެލިވެގެންނެވެ.

މިގޮތުންބަލާއިރު މަސްތުވާތަކެތީގެ ސަބަބުން ހަމަބުއްދިއާއި ހެޔޮވިސްނުމުން މީހާ އެއްކިބާކޮށްލައެވެ. މިހެންކަމުން ބުއްދި ސަލާމަތްކުރުމައްޓަކައި މަސްތުވާތަކެތިވަނީ އިސްލާމްދީނުގައި ޙަރާމްކުރައްވައިފައެވެ. އެއީ، ދިޔާ އެއްޗަކަށްވިޔަސް، ހިކިއެއްޗަކަސްްވިޔަސް ދުމެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، އިންޖެކްޝަނެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، ކެޕްސޫލެއް ކަމުގައި ވިޔަސް އަދި މިނޫން ބާވަތެއް ކަމުގައި ވިޔަސް މެއެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެމާނާގައިވެއެވެ. "ކޮންމެ މަސްތުވާ އެއްޗަކީ ރަލެކެވެ.އަދި ކޮންމެ ރަލަކީ ޙަރާމް އެއްޗެކެވެ."  އިސްލާމްދީނުގައި ރާ ޙަރާމްކުރައްވައިފައިވަނީ، ވަރަށް ޙިކުމަތްތެރިކަމާއެކީގައެވެ. ފިޔަވަޅަކަށްފަހު ފިޔަވަޅެއްގައެވެ.

މިގޮތުން އިސްލާމްދީނުގައި ރާ ޙަރާމްކުރައްވައިފައިވަނީ ތަފާތު ތިން މަރުޙަލާގެ މަތިންނެވެ.

ރާ ޙަރާމް ކުރައްވާފައިވާ 3 މަރުޙަލާއެއްވާއިރު އޭގައި ޙިކުމަތް ތަކެއްވެސް ވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެއް ޙިކުމަތަކީ މީސްތަކުންނަށް ފަސޭހަކުރެއްވުމެވެ. އެއީ މީސްތަކުން ކަންކަމަށް އާދަވެފައި އެއާއެކު ލާމެހިފައިވާ އެއްޗަކުން ދުރުވެގަތުމަށް ފަސޭހަކުރެއްވުމަށެވެ. އަދި އެއް މަރުޙަލާއަކުން ހުއްޓުވައިފިނަމަ، މީސްތަކުންނަށް އެދޫކޮށްލަން ވަރަށް އުނދަގޫ ވާނެތީއެވެ.

ރާ ޙަރާމް ކުރެއްވެވި މަރުޙަލާތަކަށް ބަލާއިރު ފުރަތަމަ މަރުޙަލާގައި ރަލާއި، ޖުވާކުޅުމުގައި މީސްތަކުންނަށް ފައިދާއެއްވެސް ލައްވަވާފައިވާކަން އަންގަވާފައިވެއެވެ. އަދި އޭގައި ފާފަބޮޑުކަންވެސް ހާމަކޮށްފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް މިފައިދާއަށް ވުރެން ބޮޑީ ގެއްލުންކަން (ފާފަ ބޮޑުކަންވެސް) އަންގަވާދެއްވަވާފައިވެއެވެ. މިކަންއަންގަވާ މާތްﷲ ޞުބްޢާނަޙޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. 

يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا

 "ރަލާއި، މައިސިރާ ބެހޭގޮތުން އެބައިމީހުން ކަލޭގެފާނުންގެ އަރިހުން ސުވާލުކުރެއެވެ. ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވެދެއްވާށެވެ. އަދި މީސްތަކުންނަށް ފައިދާވެސް ވެއެވެ. އަދި އެދެކަމުގެ ފައިދާއަށްވުރެ އެއިން ލިބޭ ފާފަބޮޑެވެ."

މިހެންކަމުން މިއިންއެނގެނީ ފުރަތަމަ މަރުޙަލާގައި ރާޙަރާމް ނުކުރަށްވަވާކަމެވެ. އަދި މީސްތަކުން އެއަށް އަޅުވެތިވެފައިވާ އެއްޗަކުން ހުރި ފައިދާއަށްވުރެ ބޮޑީ އެއިންލިބޭ ގެއްލުންކަމެވެ. މިހެންކަމުން މިއިންއެނގެނީ އެޙާލަތުގައިވެސް ރާ ހަރާމް ނުވާކަމެވެ. މިމަރުޙަލާގައިވެސް މީސްތަކުން މަސްތުވެގެންވާ ޙާލުގައި ނުވަތަ ރާ ބޮއިގެން ނަމާދަށް އަރަމުންދިޔައެވެ. މީގެ ސަބަބުން ނަމާދުގައި އެމީހުން މުރޫޢަތްތެރި ވާންޖެހޭވަރަށް އެއްގޮތަކަށް ވެސްނުވެވެއެވެ. އަދި ކިޔޭ ނުކިޔޭއެއް އެބައިމީހުނަކަށް ނޭނގެއެވެ. މިހެންކަމުން ނަމާދުން އެމީހުންނަށް ލިބޭ ފައިދާއެއްނޯވެއެވެ. މިހެން ކަމުން އޭގެ ފައިދާ ބޮޑުކަން ހާމަކުރެއްވުމަށްފަހު ދެން ވަޙީ ކުރައްވާފައިވަނީ

 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ

 ."އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުންނަށް ތިޔަބައިމީހުން ކިޔާއެއްޗެއް އެނގިއްޖެއުމަށް ދާންދެން ތިޔަބައިމީހުން މަސްތުވެގެންވާ ޙާލުގައި ނަމާދާ ކައިރިނުވާށެވެ."މިހެންއަންގަވާ މަސްތުވެގެންވާ ޙާލުގައި ނަމާދާއި ކައިރި ނުވުމަށް އެންގެވިއެވެ.

ދެންމިއަށްފަހު ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. "އޭއީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ހަމަކަށަވަރުން ރަލާއި، ޖުވާކުޅުމާއި، އަޅުކަންކުރުމަށް ހަދާފައިވާ ބުދުތަކާއި، ނަސީބުހުރިގޮތް ބަލަންގެންގުޅޭ ދުނނިދަނޑި ތަކަކީ ޝައިތާނާގެ އަމަލުތަކުގެ ތެރެއިންވާ މުޑުދާރު ތަކެއްޗެވެ. ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން އެތަކެއްޗާއި ދުރުހެލިވާށެވެ. ރަލަކީ ޙަރާމް އެއްޗެކަށް ވެގެންދިޔައި މިހިސާބުންފެށިގެންނެވެ.

ރަލުގެ ޙިކުމަތް

އިސްލާމީ ޝަރީޢަތް އަޅުގަނޑުމެންނާއި ހަމައަށް އައިސްފައިވަނީ މައިގަނޑު ފަސްކަމެއް ރައްކާތެރިކުރުމަށްޓަކައެވެ. މިގޮތުން ދީން ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ގޮތުން މުރުތައްދުވާމީހާ މެރުން ހުއްދަކުރެއްވިއެވެ. އިންސާނާގެ ނަފްސު ރައްކާތެރިކޮށްދެއްވުމަށްޓަކައި ގަސްދުގައި މީހުން މަރައިފިނަމަ ޤިޞާޞް ހިފުން ލެއްވިއެވެ. އިންސާނާގެއަބުރު ރައްކާތެރިކޮށްދެއްވުމަށްޓަކައި ޤަޛްފުގެ ޙައްދު ލެއްވިއެވެ. މުދާ ރައްކާތެރިކޮށް ޙިމާޔަތް ކޮށްދެއްވުމަށްޓަކައި މަގުފޭރުމާއި، ވައްކަން ކުރުން ޙަރާމް ކުރެއްވާ މަގުފޭރޭމީހާއާއި، ވައްކަން ކުރާ މީހާގެ އަތް ކެޑުމަށް އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި އަންގަވާފައިވެއެވެ. އަދި ހަމައެހެންމެ ދަރިފަސްކޮޅު އޮޅުންބޮޅުންވެގެން ނުދިއުމަށްޓަކައި ޒިނޭ ކުރުން ޙަރާމް ކުރެއްވެވިއެވެ. ބުއްދި ސަލާމަތް ކުރެއްވުމުގެ ޙިކުމަތަށްޓަކައި ރަލާއި، މަސްތުވާތަކެތި ޙަރާމް ކުރެއްވިއެވެ.

ދަންނާށެވެ! އިންސާނާގެ ބުއްދި މަސްތުވުމުން ދުރުހެލިކޮށްފި ކަމުގައިވަނީނަމަ، ދެންހުރި އެހެން ޖަރީމާތަކަށް މަސްތުވެހުރެ އަރައިގަތުމުން ދުރުހެލިވެ ހުރުމުގެ ބޮޑު ފުރުޞަތެއް ލިބިދީފައިވެއެވެ.

ރަލަކީ ހުރިހާ ނުބައިކަމެއްގެ މަންމައެވެ. މާތްﷲ ސުބްޢާނަހޫ ވަތަޢާލާ ދުނިޔޭގައި ލެއްވި ކޮންމެ އެއްޗެއްގައިވެސް، އެއެއްޗެއްލެއްވި ޙިކުމަތެއްވެއެވެ. އެއެއްޗަކީ ޙަލާލް އެއްޗެއް ކަމުގައި ވީނަމަވެސް ނުވަތަ ޙަރާމް އެއްޗެއް ކަމުގައިވީނަމަވެސް މެއެވެ. މިގޮތުން ﷲ ސުބްހާނަހޫ ވަތަޢާލާ ބަނގުރަލާއި، މަސްތުވާތަކެތި ޙަރާމް ކުރެއްވެވީ އެއިން އިންސާނުންނަށް އެނގިގެންނަމަވެސް ނުވަތަ ނޭންގިނަމަވެސް ނުހަނު ބޮޑެތި ގެއްލުން ތަކެއް އެކުލެވިގެން ވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. މިގޮތުން ބަނގުރާ ޙަރާމްކުރެއްވެވީ އެއިން ސިއްޙަތަށް ލިބޭ ބޮޑެތި ގެއްލުން ތަކުން ދުހެލިކޮށް ދިނުމަށާއި، ކަންކަމާއި މާޔޫސްވެ ނާއުންމީދުވުމުން ދުރުކޮށް އީމާންތެރިކަން ވަރުގަދަ ކުރުމަށާއި، ﷲ އާއި އަޅާއާއި ދެދުގައިވާ ގުޅުން ވަރުގަދަ ކުރެއްވުމުގެ ބޭނުންތެރިކަން ބޮޑުކުރެއްވުމުގެ ގޮތުންނާއި، މާތްﷲ އިންސާނާއާ ޙަވާލުކޮށްފައިވާ ރިސާލަތު ފުރިހަމަ ގޮތުގައި އަދާކުރުމަށް ހުރަސްއަޅާ އެއްޗެއް ކަމުގައި މަސްތުވާ ތަކެތި ވާތީއެވެ.

ރަލުގެ ސަބަބުން ލިބޭ ގެއްލުން

ކޮންމެ ޙަރާމް އެއްޗެއް ބޭނުންކޮށްފިނަމަ ނުވަތަ ޙަރާމް ކަމެއްކޮށްފިނަމަ އެތަކެއް ތަފާތު ގެއްލުންތަކެއް ތަޙަންމަލު ކުރަންޖެހިދެއެވެ. މިގޮތުން ރަލުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ މަސްތުވާ ތަކެތީގެ ސަބަބުން ލިބޭ ގެއްލުންތައް ބޮޑުވެފައި އެހާމެ ނުރައްކާތެރިއެވެ. މިގޮތުން ރަލުގެ ސަބަބުން ލިބޭ ގެއްލުންތައް މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި 2 ބަޔަކަށް ބެހިގެން ދެއެވެ. އެއީ، ދުނިޔެވީ ގޮތުން ލިބޭ ގެއްލުންތަކާއި، އުޚްރަވީ ގޮތުން ލިބޭ ގެއްލުންތަކެވެ. ދުނިޔެ މަތީގައި އިންސާނާއަށް ލިބޭ ގެއްލުން ތަކުގެ ތެރޭގައި އިންސާނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް ލިބޭ ގެއްލުންތަކާއި، އިޤްތިޞާދި ގޮތުން ލިބޭ ގެއްލުންތަކާއި، ޢާއިލީ ގޮތުން ލިބޭ ގެއްލުން ތަކާއި، އިޖްތިމާޢީ ގޮތުން ލިބޭ ގެއްލުންތައް ހިމެނެއެވެ.

މިގޮތުން ރާބުއިމުގެ ސަބަބުން ދުނިޔެ މަތީގައި ލިބޭ ގެއްލުން ތަކުގެތެރޭގައި ރާބޯމީހާ ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީ ގޮތުން ނުކުޅެދުންތެރި މީހަކަށް ވުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުކަމަށް ޢިލްމީ ހޯދުންތަކުން ހާމަވެއެވެ. ހަށިގަނޑުގައިވާ ނާރުތަކުގެ ބާރުދެރަވެ، ދިފާއީ ބާރު ކުޑަވެދެއެވެ. އަދި ފުއްޕާމެ އާއި، ނޭވާލާ ނިޒާމަށް ތަފާތު ބަލިތައް ޖެހިދެއެވެ. އަދި ރަލުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ މަސްތުވާ ތަކެތީގެ ސަބަބުން ޢިޖްތިމާޢީ ގޮތުން ލިބޭ ގެއްލުން ތަކުގެ ތެރޭގައި އެއެއްޗެހީގެ ސަބަބުން މުޅި މުޖުތަމަޢު މިއަންނަނީ އެއްދުވަހުން އަނެއްދުވަހަށް ނުރައްކަލުގެ ތެރެއަށް ވެއްޓެމުންނެވެ. މާރާމާރީތަކާއި، ވައްކަމާއި، ފޭރުން މިއަންނަނީ އެއްދުވަހުން އަނެއްދުވަހަށް އިތުރުވަމުންނެވެ.

 މިހެންވުމުގެ ސަބަބުން ޤައުމުގެ އިޖްތިމާއީ ފޭރާން މިދަނީ އެއްދުވަހަށްވުރެން އަނެއްދުވަހެއް ބާވެ، ކަށްވަމުންނެވެ. އަދި ހަމައެހެންމެ ރަލުގެ ސަބަބުން އެތަކެއް އާއިލާ ތަކަކަށް ލިބޭ ހީނަރުކަމާއި، ނިކަމެތި ކަމަކީ އެއަށް އަގުނުކުރެވޭވަރުގެ ކަންބޮޑުވުމާއި، ހިއްދަތި އަދި ނިކަމެތިކަމެކެވެ. މިފަދަ އެއްޗެހީގެ ސަބަބުން އެތަކެއް ޢާއިލާ ތަކެއް ވަނީ ރޫޅިގެން އަނދާ އަޅިއަށް ވެގެން ގޮސްފައެވެ. މިގޮތުން އެންމެ ބޮޑު ނިކަމެތިކަމެއް ލިބެނީ އެފަދަ އާއިލާ ތަކުގައިވާ މައުސޫމް ތުއްތުތުއްތު ކުދީންނަށެވެ. މައިން ބަފައިންގެ އަޅާލުމާއި ލޯބި ނުލިބުމުގެ ސަބަބުން އެ ކުދިންނަކީ މުޖުތަމަޢުގައި ބޭކާރު ބަޔަކަށްވެ އެ ކުދިން މަގުމަތިވެދެއެވެ. ނަތިޖާއެއްގެ ގޮތުން މުޖުތަމަޢުގައި ޖަރީމާތައް އިތުރުވެގެންދެއެވެ. މަސްތުވާ ތަކެއްޗާއި ބަނގުރާ ބޭނުން ކުރާ މީހާއަށް އުޚްރަވީގޮތުން ލިބޭ ގެއްލުންތަކުގެ ތެރޭގައި އޭނާ މަރުވުމަށްފަހު އާޚިރަތް ދުވަހުން އޭނާ އަށް އަނދައަނދާ ހުންނަ ނަރަކައިގެ ޢަޒާބު ލިބުމާއި، ދުނިޔެ މަތީގައި ރާބުއިމުގެ ސަބަބުން އާޚިރަތް ދުވަހު ސުވަރުގޭގައިގައި ލިބޭ ފޮނި މީރު ރަލުން އިންސާނާ މަޙުރޫމް ވުން ހިމެނެއެވެ.

މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާއިން މުޖުތަމަޢު ސަލާމަތްކުރުން

އިސްވެ ދެންނެވި ފަދައިން މާތްﷲގެ މަޚްލޫޤުންކުރެ އިންސާނާ މާތްވެ މަތިވެރިވާ ސަބަބަކީ އެހެން މަޚްލޫޤުންނާއި ޚިލާފަށް އިންސާނާއަށް ބުއްދީގެ ނިޢުމަތް ދެއްވާފައިވުމެވެ. މިގޮތުން ބުއްދީގެ ޛަރީޢާއިން އިންސާނާ ޒީނަތްތެރިކޮށްދެއްވައި، އޭނާއަށް ހެވާއިނުބައި، ފައިދާއާއި ގެއްލުން ވަކިކޮށް ޙަޔާތުގެ މަގުގައި އަލިކޮށްދޭ ވޮށެއްކަމުގައި ބުއްދި ލެއްވިއެވެ. ނިޢުމަތަށް ރައްކާރެތިވުމަކީ، އެނިޢުމަތެއްލިބުނު ފަރާތުގެ މަސްޢޫލިއްޔަތެކެވެ. މާތްﷲ މިދެއްވި ބުއްދިއާ ކުޅުމާއި، އެބުއްދީގެ ވަޒީފާއަދާ ނުކުރެވޭފަދަ ގޮތަކަށް އެސިކުނޑިއަށް ގެއްލުންދިނުމަކީ އެނިޢުމަތަށް ފުރަގަސްދިނުމެވެ. ތިމާގެ ޤައުމާއި، ތިމާގެ ޙަޔާތް ބާއްޖަވެރިވުންވަނީ ކުރިންމިދެންނެވި ބުއްދީގެ އަގުބޮޑު ޖައުހަރަށް ރައްކައުތެރިވެގެންނެވެ. މިބިމުގައި މާތްﷲ ލެއްވި އެކަލާނގެ ޚަލިފާއަކަށް އިންސާނާވީތީ މިބިން އިމާރާތްކޮށް އާރާސްތު ކުރުމުގައި ބުއްދީގެ ބޭނުން ހެޔޮގޮތުގައި ހިފުމަކީ ވަރަށް މުހިންމުކަމެކެވެ.

އަޅުގަނޑުމެންގެ މުސްލިމް ޒުވާނުން މަގުފުރެއްދުމަށްޓަކައި، އަމާޒުކޮށްގެން ޢަދުއްވުން ބޭނުން ކުރާ އެންމެ ނުރައްކާތެރި އެއްހަތިޔާރަކީ މަސްތުވާ އެއްޗިއްސެވެ. މިކަމަށް މަގުފަހިކުރުމުގެ ހުރިހާ ވަސީލަތްތަކެއް އެމީހުން ދަނީ ބޭނުން ކުރަމުންނެވެ. އެހެންކަމުން މިކަމަށް ހޭލައި، މިނުރައްކާތެރި ވަބާއިން ޒުވާނުން ސަލާމަތް ކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގައި އެންމެން އެއްބާރުލައިގެން މަސައްކަތް ކުރަން ވެއްޖެއެވެ. ދީނީ ނަޞޭޙަތް ދިނުމާއި، ނޫސް މަޖައްލާތަކުގެ ޛަރީޢާއިންނެވެ. މައިންބަފައިންނާއި ބެލެނިވެރިން މިކަމަށް ސަމާލުވެ ގެއްލުންދެނިވި މިނުބައިވަބާއިން ދަރިން ސަލާމަތް ކުރުމަށް މިހާރަށްވުރެ ބޮޑަށް މަސައްކަތްކުރަންވެއެވެ.

ރަލުގެ ޙައްދުތައް

އިސްލާމީ ޖިނާޢީ ޤާނޫނަކީއިސްލާމީ  ޝަރީޢަތާ ޚިލާފު ޢަމަލަކަށް އަރައިގެންފިނަމަ އެމީހަކަށް ދޭން އިސްލާމްދީނުގައި ކަނޑައަޅުއްވައިފައިވާ އަަދަަބުތަކާއި، ޢަމަލުތަކަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ޙުކުމްތަކެވެ. މިގޮތަށް މިޙުކުމްތައް ކަނޑައެޅުމުގެ އެންމެބޮޑު އެއް ބޭނުމަކީ އިސްވެ ބަޔާންކުރެވުނު އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ މައިގަނދު ފަސް މަޤްޞަދު (ދީން، ނަފްސު، ބުއްދި، ނަސްލު އަދި މުދާ ) ޙިމާޔަތްކުރުމަށެވެ. އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ޖަރީމާއަށް ދޭން ކަނޑައަޅުއްވާ ކުޑަބޮޑުމިނަށް ބަލާއިރު ޖަރީމާ ބެހެނީ 3 ބަޔަކަށެވެ. ރާބުއިމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި ހައްދު ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށެކެވެ. މިގޮތުން މިބަލައިލަނީ ރާބުއިމުން ލިބޭ އުޤޫބާތާއި އެއަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ޙައްދުތަކުގެ މައްޗަށެވެ.

ޝައްކެއްނެތްގޮތުގައި ރާބުއިމުން އިންސާނާގެ ބުއްދިފިލާދާކަމީ ދެމީހަކު ދެބަސްވާނުވާނެ ޙަޤީޤަތެކެވެ. ރާ ބުއިމުގެ ނަތީޖާއެއްގެގޮތުން އިންސާނާގެ ވިސްނުމުގެ ބޭނުން ނުކުރެވި އިންސާނާ މިދުނިޔޭގައި ކުރިއަރައި ތަރައްޤީވުމަށް ހުރަސްއެޅެއެވެ. ހަމައެފަދައިން އާޚިރަތުގައިވެސް އެއިންސާނާ ގެއްލުމާއި ހަލާކުގެތެރެއަށް ވެއްޓިގެން ދެއެވެ. މާތްﷲގެ ތެދުމަގުން އެއްކިބާވަނީ ހެޔޮގޮތުގައި ބުއްދީގެ ބޭނުން ނުކުރުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެހެންކަމުން އެމީހުން ނަރަކައިގެ އަހުލުވެރިން ކަމުގައި ވެދެއެވެ. މިކަން ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި އަންގަވައި މާތްﷲ ވަޙީ ކުރައްވައިފައިވެއެވެ. 

 وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ

"ތިމަންމެން އަޑުއަހާކަމުގައި ވަނީނަމަ، ނުވަތަ ވިސްނައި ފިކުރު ކުރާކަމުގައި ވަނީނަމަ، ނަރަކައިގެ އަހުލުވެރިންގެ ތެރެއަކު ތިމަންމެން ނުވީހެވެ."

ރާބޯމީހާގެ ޙައްދަކީ 80 އެތިފަހަރުން ހައްދުޖެހުމެވެ. މިކަމުގެ ދަލީލަކީ "އަނަސްގެފާނުގެ އަރިހުން ރިވާވެފައިވެއެވެ. ސަލާމާއި ޞަލާވާތްލެއްވި އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް ރާބޮއެފައިވާ މީހަކު ގެނެވިއްޖެނަމަ ދެއޮށިގަޑުން ގާތްގަނޑަކަށް 40 އެތިފަހަރު ޖެއްސެވިއެވެ. ރާވީ ވިދާޅުވިއެވެ. އަބޫބަކުރުގެފާނުވެސް ކަންތައްކުރެއްވީ މިގޮތަށެވެ. ޢުމަރުގެފާނުންގެ ޚިލާފަތުގެ ދުވަސްވަރު އެކަލޭގެފާނު މީސްތަކުންނާ މަޝްވަރާކުރެއްވިއެވެ. އެހިނދު ޢަބްދުއްރަޙްމާން ބުން ޢައުފު ވިދާޅުވިއެވެ. އެންމެ ލުއި ޙައްދަކީ 80 އެތިފަހަރެވެ. ދެން ޢުމަރުގެފާނު އެގޮތަށް ޙައްދު ޖެއްސެވުމަށް އަމުރުކުރެއްވިއެވެ.

ރަލުގެ ޙައްދަކީ 40 އެތިފަހަރުތޯ ނުވަތަ 80 އެތިފަހަރުތޯ މިއީ ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި ޚިޔާލުތަފާތު މައްސަލައެކެވެ. ހަމަ އެހެންމެ މަޛުހަބުތަކުގެ މެދުގައިވެސް ޚިޔާލުތަފާތެވެ.

ޙަނަފީ މަޛްހަބާއި މާލިކީ މަޛްހަބް:
ރަލުގެ ޙައްދަކީ 80 އެތިފަހަރެވެ. މިގޮތަށް ނިންމާފައިވަނީ މިއަށް އަސްޙާބު ބޭކަލުން އިޖްމާޢު ވެވަޑައިގެންފައިވުމުންނެވެ. މީގެ ދަލީލެއްގެ ގޮތުން މި ދެމަޛްހަބުގެ ބޭކަލުން ގެނެސްފައިވަނީ ކުރިން ރަލުގެ ޙައްދަކީ 80 އެތިފަހަރު ކަމަށް ގެނެސްފައިވާ ދަލީލެވެ. (އެއީ ޢުމަރުގެފާނު 80 އެތިފަހަރު ޖެއްސެވީ އަޞްޙާބު ބޭކަލުންނާ މަޝްވަރާ ކުރެއްވުމަށްފަހުގައެވެ.)

ޝާފީޢީ މަޛްހަބު:
މި މަޛްހަބުގެ ބޭފުޅުން ޤަބޫލުފުޅުކުރައްވަނީ ރަލުގެ ޙައްދަކީ 40 އެތިފަހަރު ކަމުގައެވެ. މިއީ އަބޫބަކުރުގެފާނު އިޚްތިޔާރުކުރައްވާފައިވާ ގޮތެވެ. ޝާފިޢީ މަޛްހަބުގެ ދަލީލަކީ އަންނަނިވި މުސްލިމްގެ ރިވާޔަތެވެ. އެރިވާޔަތުގައި ވެއެވެ. ޢަލީގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ސަލާމާއި ޞަލަވާތްލެއްވި އިތުރުއެކަލޭގެފާނު (ރަލުގެ ޙައްދު) ޖެއްސެވީ 40 އެތިފަހަރުއެވެ. އަދި އަބޫބަުރުގެފާނުވެސް ޖެއްސެވީ 40 އެތިފަހަރެވެ. އަދި ޢުމަރުގެފާނު ޖެއްސެވީ 80 އެތިފަހަރެވެ. އެހުރިހައި ގޮތަކީވެސް ސުންނަތެވެ. ނަމަވެސް ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުގައި އެންމެ އެދެވިގެންވާ ގޮތަކީ މިއީއެވެ.

އަލްއިމާމު އަޙުމަދުގެ މަޛްހަބު: އަލްއިމާ އަޙްމަދުގެ އަރިހުން ދެގޮތެއް ރިވާވެފައިވެއެވެ. އޭގެތެރެއިން އެއްގޮތަކީ 80 އެތިފަހަރުން ހައްދުޖެހުމެވެ.

މަސްތުވެގެން ހުރެ ކުރާ އެހެނިހެން ކުއްތަކަށްޖިނާއީ އުޤޫބާތް ދެވިދާނެތަ؟

މިކަމުގައި ހަތަރު މަޛުހަބުގެ ދެރަޢްޔެއްވެއެވެ.

 އެންމެ ރާޖިހް ރަޢުޔަކީ:

މަސްތުވެފައިވާ މީހާ މަސްތުވެގެންވާ ހާލުގައި ކުށަކަށް އަރައިގެންފިނަމަ އޭނާ މަސްތުވީ އޭނާއަށް މަޖުބޫރު ކުރުވައިގެން މީހަކު ރާ ބޯންދީގެން ކަމުގައި ވިޔަސް ނުވަތަ އޭނާ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި އެއީ މަސްތުވާ އެއްޗެއްކަން ނޭނގި އެ ބޭނުންކޮށްގެން ނުވަތަ ޑޮކްޓަރު ދިން ބޭހެއް ބޭނުންކޮއްގެން މަސްތުވީނަމަވެސް އެފަދަ މީހަކަށް އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ޖިނާއީ އުޤޫބާތް ދިނުމެއް ނެތެވެ. އެއީ އެކުށަށް އަރައިގަތްއިރު އޭނާ ހުރީ ބުއްދި ފިލާފައިކަމުން އޭނާ ބެލެވޭނީ މޮޔައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ހަމައެގޮތަށް ކަރުހިއްކުން ފިލުވުމައްޓަކައި މަޖުބޫރުވެގެން ރާބޮއެގެން މަސްތުވެފައިވާ ހާލު އަރައިގަންނަ ކުށަކަށްވެސް އުޤޫބާތެއްނެތެވެ.

އެއާ ޚިލާފަށް އޭނާ މަސްތުވާ އެއްޗެހި ބޭނުންކުރީ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި އެއްވެސް ޢުޛުރަކާނުލައި ކަމުގައި ވާނާމަ، ނުވަތަ އެއްވެސް ކަމަކާނުލައި މަސްތުވާ ޒާތުގެ ބޭހެއް ބޭނުންކޮއްގެން މަސްތުވެފައިވާނަމަ، އެޙާލަތުގައި އޭނާ ކުރާ ކުށްތަކަށް އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ޢުޤޫބާތް އޭނާއަށް ދޭންޖެހޭނެއެވެ. އެގޮތަށް އެފަދަ މީހަކަށް އަދަބު ނުދީފިނަމަ މުޖުތަމަޢު ތެރޭގައި ކުށެއް ކުރަން ބޭނުންވާ ކޮންމެ ފަހަރަކު މަސްތުވެގެން ހުރެ އެކުށެއް ކުރަން އާންމުވާނެއެވެ.

ހަތަރު މަޛުހަބުގެ ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ދެކޭގޮތް: (ދެވަނަ ރައުޔު)

މިއީ ކޮންމެ މަޛުހަބެއްގައިވެސް ވަރަށް މަދު ޢިލްމުވެރިން ދެކޭގޮތެވެ. މަސްތުވެފައި ހުންނައިރު މަސްތުވެފައި ހުންނަ މީހާގެ ފުރިހަމަ ވިސްނުމެއް ނުހުންނާނެއެވެ. އެހެންކަމުން މަސްތުވެ ހުރެ ޖަރީމާއެއް ހިންގައިފި ނަމަ އެޖަރީމާއެއް ހިންގޭނީ އެމީހާގެ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުން ބޭރުގައެވެ. އެހެންވީމާ އޭނާ މަސްތުވީ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ކަމަށްވިޔަސް ނުވަތަ އުޛުރަކާހުރެ މަސްތުވީ ނަމަވެސް އޭނާއަކަށް މަސްތުވެފައިވާ ޙާލު ކުރާ ކުށަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ޖިނާޢީ އުޤޫބާތެއް ނުލިބޭނެއެވެ. މަސްތުވެފައިވާ މީހާގެ ކިބައިން ޖިނާޢީ އުޤޫބާތް ކެނޑިގެންދިޔަސް އޭނާ ކުރާ ކުށްތަކަށް މަދަނީ ބަދަލެއް ނަގަން ޖެހޭނެކަމަށް ޢިލްމުވެރިން އެއްބަސްވެލައްވައެވެ.

   

ރާއްޖޭގައި މަސްތުވާތަކެތީގެ ޙާލަތު

ރާއްޖެއަކީ ސައްތައިން ސައްތަ އިސްލާމީ ޤައުމެއް ނަމަވެސް، މިޤައުމުގައިވެސް ވަނީ މަސްތުވާތަކެތީގެ ނުބައި ވަބާ ނުހަނު ކަންބޮޑުވާ ޙާލަތަކަށް ގޮސްފައެވެ. ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް މަސްތުވާތަކެތީގެ ރެކޯޑްދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. ތަހުޒީބުވެފައިވާ މިދުނިޔޭގައި ރަނގަޅުކަންތައްތަކަށް ލޯހޮޅުވުމުގެ ބަދަލުގައި ޒުވާނުންގެ ލޯތައްދަނީ ހުޅަނގުގެ ޤައުމުތަކަށް ނަޒަރު ހުއްޓެމުންނެވެ. އެމީހުންގެ ގޮތާއި، ފޮތާއި، ވައްޓަފާޅީގައި ދިވެހި ޒުވާނުން މިވަނީޖެހިފައެވެ. މާތް ވެގެންވާ އިސްލާމްދީނުގައި ކުރުން މަނާ ކުރެއްވިނަމަވެސް އަދި ޙަރާމްކުރެއްވިޔަސް ޒުވާނުންގެ ލޯތަކަށް ފެންނަމުންދާ ހުޅަނގުގެ ނާތަހުޒީބީ ޢަމަލުތަކުގެ ވަސްވާހުގައި ޖެހި، މުޖުތަމަޢުގެ ބިންގާ ކަމުގައިވާ ޒުވާނުންވަނީ ގެއްލުމާއި، ހަލާކުގެ ތެރެއަށްވެއްޓިފައެވެ. މިގޮތުން ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެންމެ ބޮޑު އެއްވަބާއެއްކަމުގައިވާ މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާގެރާޅުގައިޖެހި ސަލާމަތްނުވެވި އެތަކެއް ދިވެހި ފަރުދުންވާކަމީ، ހިތާމަ ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.

 މަސްތުވާތަކެތީގެ ކަނޑުގައި ޣަރަޤުވާ އެތަކެއް ޒުވާނުންނާއި، ހަރުމީހުންނާއި، ޅަކުދީން ވާއިރު، މިކަންތައްތައް ދިމާވަނީ ބައެއްގެ އިހުމާލުން ކަމާމެދު ޝައްކެއްނެތެވެ. މިގޮތުން މި އިހުމާލުގައި ޤައުމުގެ ވަލީޢުލްއަމްރާއި، ކޯޓުތަކާއި ދިފާޢީ ބަރުތަކާއި އާންމު ޖަމްޢިއްޔާތަކާއި، ބެލެނިވެރިންގެ އަތެއްވާކަމީ ކަށަވަރުކަމެކެވެ. މިހާހިސާބުން އުފެދޭ ސުވާލަކީ އެމަސްތުވާތަކެތީގެ ހާލުގައިވާ ފަރުދުން ދެދުނިޔޭގައި ނާކާމިޔާބުވެނިވި، ކަނޑަށް ޣަރަޤު ވާންދޫކޮށްލަން ވީހެއްޔެވެ؟ނޫނެކެވެ. ދިވެހި ކޮންމެ ފަރުދަކުމެ އެމީހަކަށް ވެވުނު އެހީއަކާއި، މަދަދެއް އެވޭނީ މަސްތުގައި ޖެހިފައިވާ އަޚުންނާއި އުޚްތުންނަށް ވެދިނުމީ އިސްލާމީ އަދި ޤަޢުމީ ވާޖިބެއްކަމުގައިވެއެވެ. އެއީ މިއަދު ދިވެހި ޤައުމުގައިމިވާ މަސްތުވާތަކެތީގެ ހާލަތުން މި ދިވެހި މުޖުތަމައު ސަލާމަތްކޮށް، މި ދިވެހި މުޖުތަމަޢަށް ބާއްޖަވެރި މުސްތަގުބަލެއް ހޯދުމަށްޓަކައެވެ.

މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުން ހުއްދަވާ ޙާލަތްތައް

އިސްލާމީ ނިޒާމުގައި މާތްﷲ ވަނީ މީސްތަކުން އުޅެންވީގޮތާއި ނޫޅެންވީގޮތް ވަރަށް ސާފުކޮށް އަންގަވާ ދެއްވާފައެވެ. ހަމައެހެންމެ މި ނިޒާމުގެ ތެރެއިން މީސްތަކުންން ބޭނުންކުރުން ހުއްދަ ތަކެއްޗާއި، ހުއްދަނޫން ޙަރާމް ތަކެތި ވެސް ވަނީ ބަޔާންކޮށް ދެއްވާފައެވެ. މަސްތުވާތަކެތި ހިމެނިގެންދަނީ އިންސާނާ ބޭނުންކުރުން މާތްﷲ ޙަރާމް ކުރައްވާފައިވާ ތަކެތީގެ ތެރެއިންނެވެ. ބަނގުރަލާއި އަދި މަސްތުވުމުގެ އެންމެހައި ބާވަތްތައް ޙަރާމްތަކެތި ކަމުގައި ވީހިނދުގައި، މިފަދަ މަސްތުވާތަކެތި އިންސާނާގެ މަސްލަހަތަށްޓަކައި ހުއްދަވާ ހާލަތްތަކެއް ވާކަން ދެނެގަތުން ހުއްޓެވެ. އެ ހާލަތްތަކަކީ:

·         މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުން ނުކޮށްފިނަމަ، އެ މީހާ އަށް ނުވަތަ އެ މީހާގެ ޢާއިލީ މެންބަރަކަށް ނުވަތަ އެ މީހާއާއި ގުޅުން ހުރި މީހަކަށް ގެއްލުމެއްދޭނެކަމުގެ ބިރު ދައްކައިގެން އެ މީހާ އަށް މަޖްބޫރުކުރުވުން

·         ކެއުންބުއިމަށްޓަކައި ބޭނުން ކުރާނެ އެހެން އެއްޗެއް ނެތުމުގެ ސަބަބުން އެ މީހެއްގެ ފުރާނަ އަށް ނުރައްކާ ވެދާނެކަމުގެ ބިރު އޮތުމުގެ ސަބަބުން މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުން.

ބަލިބަލިން ސަލާމަތްވުމަށްޓަކައި މަސްތުވާތަކެތި ހިމަނައިގެން ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ބޭސްފަދަ ތަކެތި ކޮންމެހެން ބޭނުންކުރަން ޖެހުންމިއެވެ.